دکترین مسئولیت حمایت و مداخله بین المللی در لیبی

مفهوم مسئولیت حمایت از مفاهیم نسبتاً جدیدی می باشد که در واکنش به رنج ها و تألّمات انسانی مطرح گردید. برطبق دکترین مسئولیت حمایت، هر دولتی دارای مسئولیت حمایت از جمعیت خود در برابر نسل کشی، جرائم جنگی، پاکسازی قومی و جنایت علیه بشریت می باشد و در شرایطی که مقامات ملی به طورآشکار در حمایت از جمعیت خود در برابر چنین جرائمی کوتاهی کنند، این مسئولیت به جامعه بین المللی منتقل می شود. جامعه بین المللی نیز می باید با به کارگیری ابزارهای دیپلماتیک، بشردوستانه و سایر روشهای مسالمت آمیز، حمایت از مردم غیرنظامی در معرض جرایم یاد شده را بر عهده گیرد. به دلیل نقض گسترده حقوق بشر در بحران لیبی، جامعه بین المللی بر اساس این دکترین خود را مسئول و دارای صلاحیت برای مداخله دانسته است. علی رغم انگیزه متفاوت بازیگران شرکت کننده در اجرای مسئولیت بین المللی در بحران لیبی و کاستی های این اقدامات، مورد لیبی را می توان یک نمونه برجسته از اعمال دکترین مسئولیت حمایت در بحران های حقوق بشری بین المللی دانست که در مقایسه با واکنش جامعه بین المللی نسبت به سایر بحران های بین المللی و با توجه به تأثیر آن در ایجاد سابقه و رویه برای موارد مشابه در آینده، نیازمند توجه بیشتر و ارزیابی های دقیق تری است. در این نوشتار، ضمن بررسی کوتاه تاریخ «مداخله بشردوستانه» و اصل «مسئولیت برای حمایت»، وقایع عملیات نظامی در لیبی مورد مطالعه قرار خواهد گرفت و در پرتو اصل مسئولیت برای حمایت به تحلیل این وقایع پرداخته خواهد شد. واژگان کلیدی: مداخله بشردوستانه، دکترین مسئولیت حمایت، لیبی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی، نسل کشی، پاکسازی قومی